Zuchtend klikt u weer op het vakje ‘ik ga akkoord met de algemene voorwaarden’ als u uw internetbestelling afrondt. Tegenwoordig heeft bijna elke (online) dienstverlener wel een set algemene voorwaarden die van toepassing zijn op de overeenkomst die u afsluit. Maar wat zijn deze voorwaarden, wat heeft u eraan en wanneer kunt u deze vernietigen? In deze bijdrage zal ik stilstaan bij deze drie punten.

Wat zijn algemene voorwaarden?

De wet stelt dat algemene voorwaarden bedingen zijn die bedoeld zijn om in meerdere overeenkomsten gebruikt te worden en deze bedingen mogen niet de kern van de prestaties die verricht moeten worden aangeven. Het zal dus vaak gaan om overeengekomen algemene regels die in meer dan één overeenkomst van toepassing zijn. Daarnaast zullen er in de algemene voorwaarden vaak de rechten van de koper zijn opgenomen, al helemaal als deze een consument is. Hiermee kan een verkoper bijvoorbeeld aan zijn informatieverplichting van het herroepingsrecht van de koper bij koop of afstand voldoen.

Algemene voorwaarden zijn naast de normale overeenkomst die u heeft gesloten een aparte overeenkomst waar u mee heeft ingestemd. Het aanvinken van het vakje ‘ik ga akkoord met de algemene voorwaarden’ of het ondertekenen van een contract waarin een dergelijke zin is opgenomen is dan uw aanvaarding om deze overeenkomst te sluiten. Let op: Of u de algemene voorwaarden daadwerkelijk heeft gelezen is hiervoor niet van belang! Op het moment dat u akkoord gaat met de algemene voorwaarden bent u hier dus in beginsel aan gebonden. In beginsel, want er bestaan wettelijke uitzonderingen waardoor u de algemene voorwaarden geheel of gedeeltelijk zou kunnen vernietigen. Volgens de wet heeft vernietiging terugwerkende kracht, waardoor geacht wordt dat de algemene voorwaarden na vernietiging nooit van toepassing zijn geweest.

Wat heb ik aan algemene voorwaarden?

Zoals hiervoor al is benoemd zijn algemene voorwaarden ook bedingen waarmee u heeft ingestemd. U kunt hieraan dus rechten en plichten ontlenen. Zoals reeds benoemd zullen gebruikers van de algemene voorwaarden deze ook gebruiken om aan de wettelijke informatieverplichtingen te doen en dit zijn er nogal wat. Zo zou u als consument bij een koop of afstand vaak in de algemene voorwaarden onder andere kunnen vinden wat de volledige contactgegevens zijn van de verkoper of de mededeling dat het product dat u afgeleverd krijgt aan de overeenkomst moet beantwoorden. Vaak zal er ook een uitsluiting van aansprakelijkheid (exoneratie) voor bepaalde situaties zijn opgenomen in de algemene voorwaarden. De algemene voorwaarden zullen dus voornamelijk bestaan uit informatie die voor u dienstig kan zijn en enkele of meer bepalingen die daarnaast van toepassing zijn op de overeenkomst die u heeft gesloten.

Wanneer zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar?

De wet geeft twee gronden waarop algemene voorwaarden vernietigd kunnen worden: de algemene voorwaarden zijn onjuist verstrekt aan de wederpartij en/of deze algemene voorwaarden zijn onredelijk bezwarend.

Niet op de juiste manier aan de wederpartij verstrekt

Volgens de wet moeten de algemene voorwaarden correct aan u ter hand zijn gesteld op een zodanige wijze dat er een redelijke mogelijkheid is geboden om hier kennis van te nemen. De wet maakt een onderscheid tussen overeenkomsten langs de elektronische weg (online) en ‘gewone’ overeenkomsten. Bij overeenkomsten langs de elektronische weg is nodig dat de algemene voorwaarden op een zodanige wijze voor of tijdens het sluiten van de overeenkomst ter beschikking zijn gesteld dat deze door de wederpartij kunnen worden opgeslagen en voor haar toegankelijk zijn ten behoeve van een latere kennisneming. Mocht dit redelijkerwijs niet mogelijk zijn, dan moet voor het sluiten van de overeenkomst bekend zijn gemaakt waar de voorwaarden via elektronische weg toegankelijk zijn, alsmede dat deze voorwaarden op verzoek worden toegezonden. Vaak zal dit resulteren in een linkje onderaan de bevestigingsmail van een bestelling waarin de algemene voorwaarden zijn opgenomen en/of de algemene voorwaarden beschikbaar zijn voordat het vinkje van akkoord wordt aangeklikt. Ook zullen de algemene voorwaarden vaak via de website van de desbetreffende gebruiker beschikbaar zijn.

Voor ‘gewone’ overeenkomsten is voldoende dat de voorwaarde voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij ter hand zijn gesteld, de voorwaarden op de in art. 6:230c BW bedoelde wijze zijn verstrekt (als het gaat om een dienstverlening), of als dit redelijkerwijs niet mogelijk is, voor de totstandkoming van de overeenkomst aan de wederpartij heeft bekend gemaakt dat de voorwaarden bij hem ter inzage liggen of bij een door hem opgegeven Kamer van Koophandel of een griffie van een gerecht zijn gedeponeerd, alsmede dat zij op verzoek zullen worden toegezonden.

Volgens de Hoge Raad zijn deze mogelijkheden van terhandstelling limitatief, dat betekent dat alleen deze wijzen van terhandstelling zijn toegestaan. Gebeurt dit niet, dan zijn de algemene voorwaarden vernietigbaar. De Hoge Raad maakt echter wel een uitzondering als er sprake is van algemene voorwaarden die voor de wederpartij op het moment van sluiten van de overeenkomst bekend waren of geacht kan worden dat hij daarmee bekend was. De bekendste voorbeelden hiervan zijn een overeenkomst die al eerder is gesloten met dezelfde algemene voorwaarden of bijvoorbeeld een groot bord bij een garderobe waar ‘gebruik op eigen risico’ op staat.

Onredelijk bezwarend

De tweede grond van vernietiging is als de algemene voorwaarden, gelet op de aard en inhoud van de overeenkomst, de wijze waarop de voorwaarden tot stand zijn gekomen, de wederzijds kenbare belangen van partijen en de overige omstandigheden van het geval onredelijk bezwarend zijn voor de wederpartij. Dit is een hele mond vol, maar als u een overeenkomst sluit als privépersoon (dus niet bedrijfsmatig) dan biedt de wet u een helpende hand. De wet bevat namelijk de zogenoemde ‘zwarte lijst’ en ‘grijze lijst’. De zwarte lijst bevat een opsomming van bedingen die direct als onredelijk bezwarend worden aangemerkt. Hier is door de gebruiker van de algemene voorwaarden geen tegenbewijs tegenin te brengen. De grijze lijst bevat een opsomming van bedingen die vermoed worden onredelijk bezwarend te zijn. Hier is tegenbewijs tegenin te brengen, maar de bewijslast ligt wel aan de kant van de gebruiker. Mocht het beding niet op de zwarte of grijze lijst zijn opgenomen dan kan alsnog beargumenteerd worden dat deze onredelijk bezwarend is, maar dit wordt bewijstechnisch lastiger.

Met de hoeveelheid (online) overeenkomsten die wij in deze tijd afsluiten is het bijna ondoenlijk om de algemene voorwaarden van voor tot achter te lezen. Juist daarom begrenst de wet de toepassing van algemene voorwaarden in bepaalde gevallen. Houd dus goed in uw achterhoofd dat de wederpartij niet zomaar alles in de algemene voorwaarden mag opnemen en dat deze op de wettelijke wijze aan u verstrekt moeten zijn. En klopt er iets niet volgens u? Lees die algemene voorwaarden dan toch maar wel.