Het aangaan van online overeenkomsten is niet meer weg te denken uit het dagelijkse leven. Je krijgt ermee te maken wanneer je via een webshop kleren bestelt, een bosje bloemen bij een jarige laat brengen of ‘s avonds je diner aan huis laat bezorgen. Je bent gewend aan alle handelingen en overzichten die daarbij komen kijken, maar bent misschien niet op de hoogte van de juridische achtergrond. Het kopen van schoenen via een webshop gaat nu eenmaal anders in zijn werk dan wanneer je ze bij de plaatselijke schoenenspeciaalzaak aanschaft. Er is namelijk een grote hoeveelheid regelgeving waar webshops zich bij het aangaan van online overeenkomsten aan moeten houden. In deze blog zal ik een juridische schets maken van de algemene regelgeving die bij online consumentenkoop om de hoek komt kijken.

Wettelijke grondslag
De Nederlandse wetgever heeft met betrekking tot online overeenkomsten en ter implementatie van Europese regelgeving de Aanpassingswet Richtlijn inzake elektronische handel en de Implementatiewet Richtlijn consumentenrechten ingesteld. Deze regelgeving is mede bedoeld om jou als consument te beschermen. De bepalingen van de Aanpassingswet hebben betrekking op diensten van informatiemaatschappij.[1] Dit zijn diensten die gewoonlijk tegen vergoeding, langs elektronische weg, op afstand en op individueel verzoek van de afnemer worden verricht zonder dat partijen gelijktijdig op dezelfde plaats aanwezig zijn.[2] Het kopen van schoenen via een webshop kwalificeert als zo’n dienst van de informatiemaatschappij.

De online consumentenkoop
Een overeenkomst, zoals de koop van schoenen, komt tot stand door aanbod en aanvaarding. In een fysieke winkel gebeurt dit op een vrij eenvoudige wijze: je loopt naar de kassa, maakt duidelijk dat je akkoord gaat (aanvaarding) met het betalen van de verkoopprijs op het prijskaartje (aanbod) en rekent af.

Dit aanbod en de aanvaarding hiervan zien er bij online overeenkomsten anders uit. Je wordt op de volgende stapsgewijze manier door de webshop heen geloodst.

1. Het aanbod
Er zal in het geval van de webshop vaak een openbaar aanbod zijn[3]: de prijs waarvoor de schoenen zijn aangeboden staat vermeld naast de afbeeldingen en omschrijving van de schoenen. Je kiest je maat, voorkeurskleur en andere personaliserende opties. Het totale overzicht van aangevinkte opties tezamen met de prijs is het aanbod. Je drukt op de optie ‘toevoegen aan winkelmand’.

2. De aanvaarding
De aanvaarding van dit aanbod is nu, waar we spreken van een consumentenkoop op afstand, onderworpen aan extra regels en waarborgen ter bescherming van de consument.[4] Zo ben jij als consument niet zonder uitdrukkelijke instemming gebonden aan aanvullende prestaties zoals de betaling van bezorgkosten. Je vinkt aan dat je kiest voor de bijkomende kosten voor bezorging en vult je persoonlijke gegevens in.
Daarnaast moet het bestelproces op zodanige wijze zijn ingericht dat de consument een online aanbod niet kan aanvaarden zonder dat ‘op niet voor misverstand vatbare’ wijze is duidelijk gemaakt dat er aan de bestelling een betalingsverplichting kleeft.[5] Er zal vaak een optie ‘bestellen en betalen’ zijn, waarboven een totaalprijs aangegeven staat. Je weet nu dat je deze prijs zal moeten betalen. Ook moet het voor jou mogelijk zijn om invoerfouten te detecteren en te herstellen.[6] Dit is waarom je een besteloverzicht te zien krijgt waar alle ingevoerde gegevens vermeld staan als je de schoenen in je winkelmandje wil afrekenen. Dit overzicht zal voor de webshop ook de plek zijn waar aan zijn wettelijke informatieplicht voldaan wordt. Deze informatie bestaat onder andere uit de omschrijving van het product, de identiteit van de webshop, het moment van totstandkoming, de contactgegevens en geografische gegevens van de webshop, de totaalprijs, wijze van betaling en levering en voorwaarden voor retournering.[7] Van de algemene voorwaarden die de webshop hanteert dien je daarnaast ook een kopie te kunnen bewaren.[8] Dit zal doorgaans via een hyperlink mogelijk zijn. Ook met de algemene voorwaarden dient uitdrukkelijk te worden ingestemd. Je leest deze informatie, gaat akkoord en rekent je nieuwe schoenen af via iDeal.

3. Ontvangstbevestiging
Na het afrekenen krijg je een melding van de webshop: ‘uw bestelling is geplaatst’. Je krijgt, vaak binnen enkele minuten, een mailtje van de webshop. Met deze mail voldoet de webshop aan nog eens twee wettelijke verplichtingen. Allereerst is dit een ontvangstbevestiging van de door jou gedane aanvaarding van het aanbod. Zolang de ontvangstbevestiging niet in je mailbox is verschenen, kan je de koopovereenkomst ontbinden.[9] Daarnaast staat in de mail nogmaals een overzicht van alle verplichte informatie. Deze informatie moet uiterlijk bij levering van de schoenen toegestuurd worden.[10]

4. Ontbindingsrecht
Na een aantal dagen worden je splinternieuwe schoenen bezorgd. Je trekt ze aan en komt er tot je grote verdriet achter dat ze te klein zijn. Dit was in een fysieke winkel nooit gebeurd: daar pas je de schoenen eerst voordat je ze koopt.

Omdat het bestellen via een webshop niet dezelfde zekerheid geeft als het kopen van schoenen in de winkel, is de consumentenkoop op afstand met een extra waarborg omkleed: het ontbindingsrecht. Zonder dat de reden hiervoor duidelijk gemaakt hoeft te worden, kan de online consumentenovereenkomst binnen een termijn van veertien dagen worden ontbonden door de consument (enige uitzonderingen daargelaten). Deze termijn begint te lopen vanaf het moment dat je de bestelling hebt ontvangen. Als je meerdere producten hebt gekocht, begint de termijn te lopen vanaf het moment dat je je laatste product hebt ontvangen.[11] Je kan dit ontbindingsrecht uitoefenen door een modelformulier in te vullen en te verzenden of door een ondubbelzinnige verklaring te doen aan de webshop. Hieruit ontstaat de verplichting om de reeds verrichte prestaties ongedaan te maken.[12] Dit doe je door de schoenen retour te zenden. De webshop zal dan doorgaans de betaalde verkoopprijs terugstorten op je bankrekening.

Conclusie
Al met al is te zien dat er bij de online overeenkomst meer komt kijken dan bij de consumentenkoop in een winkel. De extra verplichtingen en waarborgen zijn bedoeld om jou als consument te beschermen en je de nadelen die kleven aan een koop op afstand te compenseren. Ondanks het feit dat je nu geen nieuwe passende schoenen hebt, heb je wel een beeld gekregen van de juridische grondslag van de online consumentenkoop. Wat een gedoe, dat online bestellen. Volgende keer beter!

A.F. Kooij

[1] Recht en computer (Recht en Praktijk, nr. ICT4), Deventer: Kluwer 2014 , p. 93-114

[2] Art. 3:15d lid 3 BW

[3] Kamerstukken I 2003-2004, 28 197, C

[4] Art. 6:230h e.v. jo. art. 7:5 lid 1 BW

[5] Art. 6:230v lid 3 BW

[6] Art. 6:227c lid 6 BW

[7] Art. 6:227c lid 1 jo. 6:230m lid 1 BW

[8] Art. 6:234 lid 2 BW

[9] Art. 6:227c lid 2 BW

[10] Art. 6:230v lid 7 BW

[11] Art. 6:230o BW

[12] Art. 6:271 BW